پاکستان اچ پہلی ڈیجیٹل زرعی مردم شماری دی تکمیل ملک دی زرعی پالیسیاں اچ سائنسی بنیاداں تے انقلاب گھن آسی، وفاقی وزیر منصوبہ بندی احسن اقبال

اسلام آباد۔6اگست (اے پی پی) وفاقی وزیر منصوبہ بندی، ترقی، اصلاحات و خصوصی اقدامات پروفیسر احسن اقبال آکھیا اے جو “پاکستان دی تاریخ اچ پہلی واری ڈیجیٹل زرعی مردم شماری کامیابی دے نال مکمل کرڳھدا ڳئے جیڑھا ملک دی زرعی پالیسیاں اچ سائنسی بنیاداں تے انقلاب گھن آسی۔” او نیشنل ایگریکلچر ریسرچ سینٹر (این اے آر سی) اسلام آباد اچ “زرعی مردم شماری 2024” دی رپورٹ دے اجراء دے موقع تے خطاب کریندے پئے ہن۔ وزیر آکھیا جو “ایں مردم شماری اچ صرف کھیتاں، جانوراں یا کساناں دی ڳݨتری نی بلکہ پاکستان دے زرعی نظام، وسائل، پیداواری صلاحیت، پاݨی، زمین دے استعمال، فصلاں دی تنوع، زرعی مشینری دے استعمال اتے لائیو سٹاک دی صورتحال دا ہک مکمل اتے شفاف عکس ݙیندی اے جو پالیسی سازی کیتے ہک سنگِ میل دی حیثیت رکھیندی اے۔” احسن اقبال آکھیا جو “گزریل مردم شماریاں (2004، 2006، 2010) دے بعد ہک لمبے وقفے دے بعد بالآخر پاکستان سائنٹیفک اتے ایویڈنس بیسڈ پلاننگ کیتے ڈیٹا کٹھا کیتا اے۔” انہاں آکھیا جو “پچھلے ݙو ݙھاکیں اچ پورے ملک اچ زرعی منصوبہ بندی صرف تخمینیں اتے قیاسات تے مبنی رہی، لیکن ہݨ درست اعداد و شمار دی مدد نال زمینی حقائق کوں سامݨے رکھ تے فیصلے کیتے ونڄ سڳسن۔” انہاں واضح کیتا جو “2022ء اچ موجودہ حکومت دے برسراقتدار آوݨ دے بعد فیصلہ کیتا ڳئے جو آندے عام انتخابات توں پہلے ہک نویں اتے شفاف مردم شماری کیتی ویسی، جیڑھی ڈیجیٹل طریقے نال ہوسی۔” ایں سلسلے اچ نادرا اتے سپارکو دی مدد نال جیوٹیگنگ، سیٹلائٹ امیجنگ اتے جدید ٹیکنالوجی دا استعمال کیتا ڳئے تاں جو ہر گھر اتے کھیت دا مکمل ریکارڈ مرتب کیتا ونڄ سڳے۔ وفاقی وزیر زرعی مردم شماری 2024 دے کجھ اہم ن??یجے کوں پیش کریندیں ݙسایا جو “پاکستان دا کل قابل کاشت رقبہ 42.6 ملین ایکڑ توں ودھ تے 52.8 ملین ایکڑ تھی چکئے۔” فارم ہائوس ہولڈز دی تعداد 8.3 ملین توں ودھ تے 11.7 ملین تھی ڳئی اے۔ اوسط فارم سائز 6.4 ایکڑ توں گھٹ تے 5.1 ایکڑ تھی ڳئے جو جو تشویشناک اے کیونجو ایں نال اکانومی آف سکیل متاثر تھیندی اے۔ لائیو سٹاک دی آبادی 143 ملین توں ودھ تے 251 ملین تھی چکی اے جیں اچ سالانہ 3 فیصد توں ودھ دا ودھارا ݙیکھݨ اچ آئے۔ وزیر منصوبہ بندی آکھیا جو “ماضی اچ زراعت دی پالیسی منتشر اتے پراݨے ڈیٹا تے مبنی ہوندی ہئی جیں دی وجہ توں پائیدار ترقی ممکن نہ تھی سڳی تاں جو ہݨ ہک مکمل ڈیٹا سیٹ دستیاب اے جیں دی بنیاد تے سمارٹ سبسڈی اتے کریڈٹ سکیمز، وسائل دی منصفانہ تقسیم، موسمیاتی تبدیلیاں توں نبݨݨ دی حکمت عملی، ایگری بزنس، فوڈ پراسیسنگ، ویلیو چینز اتے ایکسپورٹس اچ سرمایہ کاری، چھوٹے کساناں، تریمتاں ، نینگراں اتے مضارعین کیتے ٹارگٹڈ پروگرامز تشکیل ݙتے ونڄ سڳدن۔” انہاں آکھیا جو “ہزاراں ت??بی?? یافتہ اہلکاراں، نادرا، پی بی ایس، صوبائی حکومتاں، ضلعی انتظامیہ اتے بین الاقوامی پارٹنرز، خصوصاً ایف اے او دے تعاون نال اے مردم شماری مکمل کیتی ڳئی جیڑھی ہک قومی کامیابی دی علامت اے۔” احسن اقبال آکھیا جو “ہݨ اصل چیلنج اے ہے جو اساں ایں ڈیٹا کوں کیویں استعمال کریندوں۔ صرف ڈیٹا اکٹھا کرݨ کافی کائنی ، بلکہ ایں توں فیصلے اتے منصوبہ بندی کر تے زراعت کوں سائنسی بنیاداں تے استوار کرݨا ہوسی تاں جو کسان خوشحال تھیوے، دیہی معیشت مستحکم تھیوے، پاکستان خوراک اچ خودکفیل تھی سڳے۔” انہاں آکھیا جو “وزیراعظم شہباز شریف دے وژن “اُڑان پاکستان” دے تحت ملک دے سارے شعبیں دی ڈیجیٹل تبدیلی جاری اے اتے زرعی مردم شماری ایں دا ہک اہم ستون اے۔” احسن اقبال آکھیا جو “اے رپورٹ ہک انجام ن??یں بلکہ ڈیٹا تے مبنی زرعی انقلاب دے سفر دا آغاز اے جو آندے 10 سالاں اچ پاکستان کوں ہک ٹریلین ڈالر اکانومی بݨاوݨ اچ کردار ادا کریسی۔” وفاقی وزیر ستویں زراعت شماری2024 ” مربوط ڈیجیٹل شمار” دے نتیجے دا باضابطہ اعلان نیشنل ایگریکلچر ریسرچ سینٹر(این اے آر سی) آڈیٹوریم اچ کیتا جو پاکستان دی شماریاتی تاریخ اچ ہک اہم سنگ میل اے۔ ایں زراعت شماری اچ زراعت، مال ڈھور اتے زرعی مشینری کوں شامل کیتا ڳیا اے۔ ایں موقع تے وفاقی وزیر اعدادوشمار کٹھے کرݨ اچ جدت، شفافیت اتے درستگی متعارف کرواوݨ تے پاکستان ادارہ شماریات دی کوششاں دی بھرپور تعریف کیتی جیڑھا ملک دی معاشی ترقی اتے خوشحالی کیتے نویں رستے ݙیسی۔ انہاں آکھیا جو “جی ڈی پی، برآمدات اتے روزگار اچ نمایاں کردار ادا کرݨ دی وجہ توں زراعت پاکستانی معیشت اچ ریڑھ دی ہݙی دی حیثیت رکھیندی اے۔” ایں دی اہمیت دے پیش ِنظر، پاکستان دے پلاننگ کمیشن ??تویں زراعت شماری دا ہک جامع آغاز کیتا جو اقتصادی اصلاحات اتے ڈیٹا تے مبنی پالیسی سازی اچ ہک تاریخی سنگ میل اے۔ اے اقدام حکومت پاکستان دے ‘اُڑان پاکستان’ دے اقدام دے نال ہم آہنگ اے، جو فائیو ایز دے فریم ورک دے تحت 2047ء تئیں پاکستان کوں 3 کھرب ڈالر دی معیشت اچ تبدیل کرݨ دا عزم رکھیندے ۔ ستویں زراعت شماری 2024 دے ذریعے پہلی واری پاکستان اچ زرعی منصوبہ بندی کوں بہتر بݨاوݨ کیتے پورے ملک اچ مکمل طور تے مربوط ڈیجیٹل طریقہ کار دا کامیابی نال نفاذ کیتا ڳئے جیں اچ جدید ٹیکنالوجی جیڑھا جو رئیل ٹائم میپنگ(Real Time Mapping) ، جیو ٹیگنگ اتے خودکار ڈیٹا دا نظام شامل اے تاں جو وسائل دے موثر انتظام دے نال فیلڈ توں درست اتے وختی معلومات جمع کیتیاں ونڄ سڳن۔ موثر عمل درآمد دے نال بلا تعطل ڈیجیٹل انضمام، ایں زراعت شماری توں حاصل شدہ معلومات کوں مستقبل دیاں ساریاں قومی اعداد وشمار کیتے ہک ستون دا کردار ادا کریسی۔ حاصل شدہ اعدادو شمار وفاقی اتے صوبائی سطح تے زرعی پالیسیاں دی تشکیل، وسائل دی ونڈ کوں بہتر بݨاوݨ اتے اعدادوشمار تے مبنی فیصلہ سازی اچ اہم کردار ادا کریسن۔ اے نتیجے براہ راست لکھاں زرعی ٹٻراں دی گزراند کوں بہتر بݨاوݨ اچ معاون ثابت ہوسن۔ نیز ایں نال اہداف گھنݨ اتے وسائل دی موثر تقسیم ممکن ہوسی۔ 14 سال بعد منعقد تھیوݨ آلی ستویں زراعت شماری نویں ٹیکنالوجی، بشمول ای آر پی سسٹمز، جی آئی ایس ڈیش بورڈز، جیو ٹیگنگ اتے معیاری اعدادو شمار کوں یقینی بݨاوݨ کیتے مرکزی ڈیش بورڈز دا استعمال کیتا۔ معیاری اعداد وشمار دے حصول کوں یقینی بݨاوݨ کیتے ݙو سطحی ت??بی??ی ماڈل تیار کیتا ڳئے جیں دے ذریعے زراعت شماری دے اعدادو شمار دے حصول کیتے بنیادی معلومات شماریاتی عملے کوں خصوصی آڈیو/ویڈیو ٹ??وٹ??ریل دے ذریعے پڄائی ڳئی۔ اہم نکتے اچ زرعی ٹٻراں دی تعداد اچ نمایاں ودھارا: زرعی ٹٻراں دی تعداد 2010 اچ 8.3 ملین توں ودھ تے 2024اچ 11.7 ملین تھی ڳئی اے۔ زیرکاشت رقبہ 42.6 ملین ایکڑ (2010) توں ودھ تے 52.8 ملین ایکڑ تئیں پڄ ڳئے ۔ آبپاشی دے طریقے 79 فیصد رقبے کوں نہراں اتے ٹیوب ویلز دے ذریعے سیراب کیتا ویندا پئے۔ مال مویشی دی تعداد: 2006 توں سالانہ 3.18 فیصد دی رفتار نال 251 ملین تئیں پڄ ڳئی۔ مال مویشیاں اچوں ٻکریاں 95.8 ملین، ڳائیں 55.8 ملین، منجھاں 47.7 ملین، بھیڈاں 44.5 ملین، اوٹھ 1.5 ملین اتے کھوتے 4.8 ملین تھی ڳئن۔ ڈاکٹر نعیم الظفر، (ستارہ امتیاز) چیف شماریات آکھیا جو “ستویں زراعت شماری 2024 وطن عزیز کیتے نہ صرف ہک شماریاتی کامیابی اے بلکہ اے گورننس اتے عوامی ڈیٹا دے نظام اچ ہک نویں جدت دی علامت اے۔ حقیقی ویلھے (Real Time) دی ڈیٹا مانیٹرنگ، وݙے پیمانے تے منظم ت??بی??ی پروگرام دے نفاذ اتے جدید جغرافیائی معلومات دے نظام (جی آئی ایس) دے ٹولز کوں ہکجا کرتے ایں زراعت شماری مستقبل اچ وݙے پیمانے تے ڈیٹا جمع کرݨ دیاں مشقاں کیتے ہک نواں معیار قائم کیتے۔ ایں توں پتہ چلدے جو پاکستان اچ آوݨ آلے سارے قومی سروے اتے مردم شماری کیتے ہک نویں بنیاد قائم کیتی ڳئی اے تاں جو ٹیکنالوجی اتے منصوبہ بندی کوں ہکجا کر تے شفافیت، درستگی اتے کارکردگی کوں یقینی بݨایا ونڄ سڳے۔” محمد سرور گوندل (ستارہ امتیاز) ممبر(ایس ایس/آر ایم)، پروجیکٹ لیڈ/فوکل پرسن زراعت شماری آکھیا جو “پاکستان دی پہلی ڈیجیٹل زراعت شماری دے نتیجے باضابطہ طور تے سامݨے آ چکن جنہاں کوں صرف چار مہینے دی مختصر مدت اچ پایہ تکمیل تئیں پڄایا ڳئے۔ ایں تاریخی ڈیجیٹل زراعت شماری توں حاصل شدہ اعدادو شمار اقتصادی نمو اتے شواہد تے مبنی پالیسی سازی کیتے ہک بنیاد دے طور تے کم کریسن ایں وݙے پیمانے تے منعقد آپریشن ??ی کامیابی 7,000 توں ودھ ت??بی?? یافتہ عملے، صوبائی اداریاں، ایف اے او اتے تعلیمی اداریاں دے بھرپور تعاون دی بدولت ممکن تھئی۔ ایں سنگ میل دا حصول پاکستان ادارہ شماریات کیتے ماݨ دا باعث اے۔” ایں تقریب دا اختتام صوبائی نتائج دے اعلان تے تھیا۔ چھی مہینیاں دی مختصر مدت اچ پایہ تکمیل کوں پجݨ آلی ایں وݙی مشق اچ مسلسل تعاون، لگن اتے محنت دے اعتراف اچ افسراں اتے اہلکاراں اچ اعزازی شیلڈز ونݙیاں ڳئن۔ پاکستان ادارہ شماریات آپݨی ویب سائٹ تے حتمی نتیجے جاری کر ݙتن۔ زراعت شماری دے تفصیلی ٹیبلز، چارٹس اتے میٹا ڈیٹا پالیسی سازاں، محققین، اتے ترقیاتی شراکت داراں کیتے آن لائن دستیاب ہوسن